Nowe prawodawstwo europejskie zmniejszy ilość odpadów tekstylnych

Jednorazowy T-shirt, sweter, którego nie można prać, żeby się nie mechacił, sukienka, która nie rzuca się w oczy, bo się wystrzępi w szwach – wszystko szybko ląduje w koszu, bo nie jest zdatny do noszenia. Jedna osoba wyrzuca średnio 11 kg tekstyliów rocznie, a co roku w Europie wyrzuca się łącznie 5,8 miliona ton odpadów tekstylnych. Europejczykom już się to nie podoba, więc czas na zmiany.

Szybka moda już odeszła

Szafy pełne ubrań niskiej jakości, które jeszcze przed pierwszym praniem nie wyglądają najlepiej, odbierają człowiekowi energię. Dlatego jednostki, państwa i cała Unia Europejska szukają sposobów, aby wyjść z karuzeli, ubierać się bardziej elegancko i w sposób bardziej zrównoważony, a jednocześnie bardziej troszczyć się o naszą planetę .

Można temu zaradzić na wiele sposobów – począwszy od powrotu do zasad, które uznawały nasze prababcie, kupując ubrania z wysokiej jakości materiałów na całe życie . Dbali o każdy egzemplarz, przywykli do porządkowania i zszywania uszkodzonych kawałków, a kiedy jeden z nich dobiegł końca, znajdowali dla niego inne zastosowanie, np. dobre kawałki materiału z pościeli wykorzystywali do szycia mąki torby lub haftowane krzyżykiem.

Drugim sposobem zapobiegania niepotrzebnemu marnowaniu tekstyliów jest opracowanie technologii, które pozwolą na lepszy recykling włókien . Coraz popularniejsze stają się także nowe sposoby wykorzystania tekstyliów, np. wypożyczanie odzieży w ramach usługi z możliwością zwrotu i gwarancją naprawy. Można sobie nawet wyobrazić, że będzie coś w rodzaju odzieży abonamentowej. Na przykład płacisz co miesiąc ryczałt i za to otrzymujesz wysokiej jakości odzież ekologiczną, którą można naprawić i która jest trwała.

Komisja Europejska przygotowuje się do rozprawienia się z tekstyliami niskiej jakości. Wkrótce powinny wejść w życie przepisy dotyczące bardziej ekologicznego postępowania nie tylko z elektroniką użytkową, ale także tekstyliami i obuwiem. Celem jest przedłużenie żywotności towarów i zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. Plan przewiduje także wprowadzenie cyfrowego paszportu produktu, dzięki któremu ludzie dowiedzą się o danych produktu potrzebnych do naprawy lub recyklingu rzeczy. Komisja chce zatem położyć kres szybkiej modzie, która już wyszła z mody.

Obowiązujące przepisy dotyczące gospodarki odpadami tekstylnymi

W ciągu ostatnich dwudziestu lat wiele krajów europejskich poprawiło gospodarkę odpadami . W 1995 roku na składowiska trafiało około 64% odpadów komunalnych, pięć lat później średnia ta spadła do 55%. Wskaźnik recyklingu wyniósł 25% i do 2016 r. wzrósł do 46%, natomiast składowanie spadło do 24%. Istniały jednak i nadal istnieją duże różnice pomiędzy poszczególnymi państwami.

W maju 2018 r. Rada Europy przyjęła pakiet przepisów odpadowych, ustalający nowe zasady gospodarowania odpadami tekstylnymi oraz prawnie wiążące cele w zakresie recyklingu . Od 1 stycznia 2025 r. państwa członkowskie będą musiały wprowadzić sortowaną zbiórkę tekstyliów . Nowe regulacje prawne skupiają się przede wszystkim na zapobieganiu powstawaniu odpadów i kreowaniu ważnych celów zrównoważonego rozwoju .

Coraz więcej firm angażuje się w gospodarkę o obiegu zamkniętym

Gospodarkę tekstylną o obiegu zamkniętym często definiuje się jako koncepcję zero waste – na wzór naturalnych ekosystemów proponuje zamykanie przepływów materiałów w funkcjonalnych i niekończących się cyklach, czerpanie energii z odnawialnych i zrównoważonych źródeł oraz tworzenie zrównoważonych produktów i usług. Podejście oparte na gospodarce o obiegu zamkniętym jest obecnie częścią polityki Unii Europejskiej wspierającej zrównoważony rozwój.

Komisja Europejska uznała już tekstylia za kategorię priorytetową w nowym planie działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym , w oparciu o jej „potencjał o obiegu zamkniętym”. Przedstawiono tu trzy sposoby na zwiększenie cyrkularności, tj. zwiększenie ekologiczności wykorzystywanych materiałów, usprawnienie zbiórki, ponownego wykorzystania i recyklingu tekstyliów, a także skuteczną kontrolę emisji tzw. mikroplastików.

Lindström opiera się również na podejściu opartym na gospodarce o obiegu zamkniętym , wykorzystując ponownie i naprawiając zużytą odzież roboczą, a przedkładając wypożyczanie odzieży nad sprzedaż. Rezultatem jest praktycznie zerowa ilość odpadów tekstylnych i znaczna oszczędność energii podczas masowego prania przemysłowego .

Nowe technologie niosą ze sobą nowe możliwości w dziedzinie ekologii

Naukowcy ze szwedzkiego uniwersytetu w Lund opracowali metodę, która pozwala ekologicznie przekształcić bawełnę w węglowodany , a następnie w materiały tekstylne (elastan lub nylon) nadające się do szycia nowych ubrań. Odkryli, że niektóre substancje z wyrzuconych tekstyliów mogą nadal mieć tak mocne włókna, że ​​można ich używać wielokrotnie, nawet po długotrwałym użytkowaniu. Co już się dzieje, ale tylko w niewielkim stopniu. To była motywacja, która doprowadziła do opracowania nowego sposobu recyklingu tekstyliów .

Naukowcy wymyślili sposób na rozbicie włókien bawełny (celulozy) na mniejsze części. Użyli kwasu siarkowego, w którym nasączano tkaninę, a następnie podgrzewano ją do wysokich temperatur razem z wodą. W wyniku tego procesu powstaje glukoza w postaci klarownego, żółtego roztworu. Glukozę w tej postaci można wykorzystać do tworzenia włókien sztucznych, takich jak spandex czy nylon.

Zamierzenia UE w zakresie ekologicznego przemysłu tekstylnego na przyszłość

Sektor tekstylny stoi w najbliższej przyszłości w obliczu poważnych zmian środowiskowych : od 2025 r. państwa członkowskie będą musiały zapewnić sortowaną zbiórkę tekstyliów, a Komisja wydała strategię na rzecz zrównoważonego rozwoju przemysłu tekstylnego . Próbują w nim sformułować swoje wymagania dotyczące zrównoważonego rozwoju produktów tekstylnych : wszystkie tekstylia powinny mieć długą żywotność, nadawać się do recyklingu, być wykonane z włókien pochodzących z recyklingu i nie zawierać substancji niebezpiecznych. Strategia ma także na celu wzmocnienie sektora ponownego użycia i napraw oraz zajęcie się problemem odpadów tekstylnych .

Do 2030 roku Unia Europejska chce mieć pewność, że na jej rynek trafiają wyłącznie wyroby tekstylne, które nie zawierają substancji niebezpiecznych i są produkowane z poszanowaniem praw socjalnych . Za tą koncepcją kryje się większa odpowiedzialność firm za swój łańcuch produkcyjny, także wtedy, gdy ich ubrania stają się odpadami. Unia dostosuje zatem parametry odzieży, która będzie mogła trafić na rynek europejski.

Po 2030 roku wymagane będzie przestrzeganie limitu minimalnej ilości włókien pochodzących z recyklingu , mówi się także o zakazie niszczenia niesprzedanego towaru. Ocenie zostanie również poddany wpływ na środowisko, trwałość lub łatwość naprawy konkretnego elementu. Towary będą oznaczone skalą od A do G, podobnie jak urządzenia elektryczne czy efektywność energetyczna budynków. Klient będzie więc miał okazję dowiedzieć się więcej o konkretnym egzemplarzu i zdecydować się na ten, którego produkcja była bardziej przyjazna naturze i ludziom, lub sięgnąć po egzemplarz, który ktoś już nosił.

Wydaje się, że można liczyć na renesans nazwy polskie tekstylia. Istnieje wielka szansa dla nauki i badań, napływu innowacji do przemysłu tekstylnego w Polsce, rozwoju nowych materiałów i tym podobnych.